Wie mag beroep instellen tegen een besluit van een bestuursorgaan? 

Bestuursorganen kunnen besluiten nemen waar een partij last van heeft of juist baat bij heeft. Alleen belanghebbenden kunnen echter bezwaar indienen en vervolgens beroep instellen tegen zo’n besluit bij de bestuursrechter. Het is daarom belangrijk dat de partij die beroep wil instellen bij de bestuursrechter kan worden aangemerkt als belanghebbende in de zin van de Algemene Wet Bestuursrecht (Awb). In dit artikel wordt er enkel gefocust op het vereiste “belanghebbende’. De andere vereisten voor het instellen van beroep: dat er sprake dient te zijn van een appellabel besluit en een door een bevoegd bestuursorgaan genomen besluit, worden hier niet behandeld.

Direct belanghebbende

De definitie van het begrip belanghebbende staat in art. 1:2 lid 1 (Awb). Volgens dit artikel wordt ‘onder belanghebbende verstaan: “degene wiens belang rechtstreeks bij een besluit is betrokken”. De meest simpele manier om vast te stellen dat een betrokken partij belanghebbende is bij een besluit, is om na te gaan of dit besluit aan deze partij is gericht. Hierbij kan je bijvoorbeeld denken aan een brief die specifiek aan deze partij is gericht, of een partij die een (omgevings)vergunning aanvraagt. Deze partij wordt dan aangemerkt als een direct belanghebbende. 

Derde belanghebbende 

Als er geen sprake is van een besluit dat direct aan een partij is gericht (er is geen direct belanghebbende), kan er sprake zijn van een derde belanghebbende. Om te bepalen of er sprake is van een derde belanghebbende worden de zogenaamde OPERA-criteria toegepast: 

1. Objectief bepaalbaar belang: het moet gaan om een objectief te bepalen belang. Het mag dus niet enkel om een subjectief te bepalen belang zijn; denk hierbij bijvoorbeeld aan emoties. 
2. Persoonlijk belang: Het belang moet bijzonder, individueel of persoonlijk zijn. De partij moet zich voldoende kunnen onderscheiden van (het belang van) andere mensen / de massa.
3. Eigen belang: De belanghebbende mag uitsluitend opkomen voor zijn/haar eigen belang
4. Rechtstreeks belang : er dient een direct verband te zijn tussen het genomen besluit en de (potentieel) belanghebbende. Een contractuele relatie geldt als afgeleid belang en wordt dus niet beschouwd als rechtstreeks belang. 
5. Actueel belang: het belang mag niet enkel gebaseerd zijn op toekomstige of onzekere gebeurtenissen. Het belang dat de partij bij het besluit heeft, moet ten tijde van het besluit al bestaan.

Als er aan alle vijf deze vereisten is voldaan kan er gesproken worden van een belanghebbende in de zin van de Awb (art. 1:2 lid 1 Awb). 

Uiteraard is de praktijk soms weerbarstiger én zijn er ook aanvullingen of juist nuanceringen te maken op het ‘belanghebbende-begrip’, op grond van de jurisprudentie of de rechtspraktijk. Meer weten? Bezoek dan gerust ons spreekuur, of mail ons: info@rechtswinkelnunspeet.nl. Van harte welkom!

Afbeelding: Bron: Unsplash